پوسیدگی دندان چیست؟

پوسیدگی دندان یکی از شایع‌ ترین بیماری‌ های عفونی است که در بین گروه های مختلف مردم با هر نژاد و جنس و سنی مشاهده می‌ شود. در این بیماری مینای دندان که بافت سخت دندان محسوب می شود در اثر ترشح اسید‌های خورنده، مواد معدنی (فسفر و کلسیم) خود را از دست داده و به تدریج از بین می‌ رود. زمانی که مواد معدنی مینای دندان از بین رفته و درمان نشود به مرور زمان در دندان پوسیدگی‌ ایجاد می شود. اگر این عارضه به موقع درمان نشود بزرگتر و بیشتر شده و حتی ممکن است به جایی برسد که کل دندان را از بین ببرد.

پوسیدگی دندان به انگلیسی Tooth Decay گفته می شود که یک بیماری عفونی و قابل انتقالی محسوب می شود. در واقع این بدان معناست که از دندانی به دندان دیگر قابل انتقال است. در این مقاله از مجله کرج دنتیست با این بیماری بیشتر آشنا خواهیم شد.

علل خرابی و پوسیدگی چیست؟

• رژیم غذایی نامناسب و استفاده زیاد از مواد قندی که تولید اسید می‌ کنند.
• بهداشت دهان و دندان ضعیف
• عدم دریافت فلوراید کافی
• کمبود بزاق دهان
• داشتن بیماری‌ هایی چون دیابت
• استعمال دخانیات
• مستعد بودن سطح دندان و مقاومت کم آن در برابر اسید
• ایجاد پلاک‌ های میکروبی بر سطح دندان

پوسیدگی دندان چگونه به وجود می‌ آید؟

این بیماری از سطح مینای دندان آغاز شده و در مرحله آخر است که حفره ای در روی آن ایجاد می‌ شود. میکروب‌ها در دهان مدام در حال فعالیت هستند که در ایجاد پوسیدگی و خرابی و همچنین بیماری‌های لثه نقش دارند. به دلیل عدم رعایت بهداست دهان و دندان در اثر فعالیت میکروب‌ها لایه‌ای بی رنگ و چسبنده بر روی دندان‌ ایجاد می‌‍ شود که پلاک میکروبی نامیده می‌ شود. این لایه چسبنده که از باکتری‌ های مختلف متشکل روی سطح دندان ایجاد شده و به آسانی از بین نمی‌ رود و با گذشت زمان باعث ایجاد انواع بیماریهای دهان و دندان می‌ شود.

علائم و نشانه‌ های پوسیدگی دندان

• دندان درد و درد‌های خود به خودی و بدون دلیل
• بوی بد دهان
• حساس شدن دندان‌ها
• دردهای خفیف و یا شدید در هنگام خوردن غذاها و نوشیدنی‌های سرد و گرم
• وجود سوراخ و حفره در سطح دندان
• تغییر رنگ مینای دندان و ایجاد لک‌های سیاه و قهوه‌ای بر روی دندان

انواع پوسیدگی دندان

خرابی دندان را می‌ توان بر اساس مراحل پوسیده شدن به پنج دسته تقسیم بندی کرد که شامل موارد زیر می‌شود:

پوسیدگی سطحی

این نوع از پوسیده شدن روی سطوح دندانی رخ می‌ دهد و به راحتی دیده می شود.

پوسیدگی سطحی ولی غیرقابل مشاهده

در این مرحله، پوسیدگی ها با چشم انسان قابل‌ مشاهده نیستند.

پوسیدگی بین دندانی

این نوع پوسیدگی بین دندان‌ های جلو اتفاق میفتد. اما لبه‌های برش دندان‌ ها را درگیر نمی‌ کند. این نوع پوسیدگی نیز قابل‌ مشاهده نیست.

پوسیدگی تا لبه دندان‌ها

در این مرحله علاوه بر سطوح بین دندان‌ های جلویی لبه‌ های برش دندان‌ ها نیز درگیر پوسیدگی می‌ شود.

پوسیدگی از کنار لثه

در این مرحله لکه ها و حفره ها جلو یا پشت دندان‌ های جلو یا عقب، نزدیک خط لثه خود را نشان می دهد.

پوسیدگی دندانی عمده

در این مرحله سطح بالایی از دندان‌ ها، چه قدامی بالا و پایین و چه نوک دندان‌ های عقبی دچار پوسیدگی شده اند.

پوسیدگی دندان جلو

این نوع پوسیده شدن علاوه بر اینکه مانند پوسیدگی های سایر دندان ها دردناک می باشد، می تواند زیبایی ظاهری و ارتباطات اجتماعی فرد را نیز تحت تاثیر قرار دهد بنابراین ترمیم و درمان این دندان ها بسیار مهم است. پر کردن دندان، متداول ترین روش برای درمان این نوع پوسیده شدن می باشد که در آن پزشکان از مواد پر کننده همرنگ دندان استفاده می کنند که بیمار بعد از درمان لبخند زیبایی داشته باشد.

پوسیدگی دندان عقل

دندان های عقل آخرین دندان‌ های ما هستند که بین سنین ۱۶ تا ۲۱ سالگی در می‌ آیند. اما مشکل اینجاست که در حالی که دندان عقل زمانی در گذشته که استخوان فک انسان بزرگتر بود می‌توانست مفید باشد، امروزه در فک ما جایی برایش باقی نیست، بنابراین نهفته می ماند و این اتفاق احتمال پوسیده شدن آن را بیشتر می کند که ممکن است منجر به عفونت دردناک و تورم شود .

دلیل دیگری که باعث خراب شدن دندان عقل می شود این است که تمیز کردن آنها دشوارتر است. چون دسترسی به پشت دهان با مسواک یا نخ دندان بسیار مشکل است. برای درمان این عارضه دو روش بیشتر وجود ندارد یکی پر کردن دندان و ترمیم ریشه و دیگری کشیدن دندان است . که به دلیل اینکه دندان عقل معمولا فایده ای برای ما ندارد و دسترسی به آن برای پر کردن مشکل است پزشکان کشیدن آن را توصیه می کنند.

پوسیدگی دندان کودکان

پوسیدگی دندان کودکان یا tooth decay in children یکی از شایع‌ ترین بیماری‌ های کودکان به شمار می‌ آید. کودکان از زمان رویش دندان های شیری خود در معرض پوسیده شدن دندانهای خود هستند. یکی از اصلی ترین علل خرابی دندان کودکان بزاق و آلودگی دهان کودکان است که باعث ایجاد پلاک و باکتری می شود. این پلاک ها در صورت عدم رسیدگی والدین باعث ایجاد پوسیدگی دندان می شوند.

بیشتر بخوانید: آیا لمینت دندان باعث پوسیدگی دندان می شود؟ چه عواملی در پوسیدگی دندان نقش دارند؟

چگونه می‌ توان از پوسیدگی دندان جلوگیری کرد؟

برای جلوگیری بهترین راه پیشگیری است. اقدامات زیادی هستند که در پیشگیری می‌ توانند بسیار موثر و کارآمد باشند. در اینجا به چند مورد از این اقدامات پیشگیرانه اشاره می‌ کنیم:

• مراجعه منظم به دندانپزشکی و ترمیم پوسیدگی‌ های سطحی و ممانعت از گسترش آنها
• رعایت بهداشت دهان و دندان(استفاده مرتب از نخ دندان، مسواک زدن صحیح و اصولی و مصرف دهانشویه‌ ها حاوی فلوراید)
• انتخاب خمیر دندان مناسب و حاوی فلوراید
• محدود کردن مصرف مواد قندی در برنامه غذایی
• پوشاندن شیارهای سطح دندان به منظور جلوگیری از ماندن مواد غذایی بر روی آنها
• اجتناب از مصرف دخانیات
• نوشیدن آب کافی به خصوص آب حاوی فلوراید

درمان پوسیدگی دندان

درمان پوسیدگی دندان بسته به مراحل پیشرفت بیماری انواع متفاوتی دارد. معمولا  در مراحل اولیه پوسیدگی به راحتی می توان آن را متوقف و درمان کرد. در این مرحله معمولا با استفاده از فلوراید و یک سری اقدامات پیشگیرانه  آن را درمان می کنند. برای تشخیص پوسیدگی در همین مراحل اولیه معمولا دندان‌پزشک از معاینه ساده یا اشعه ایکس استفاده می‌ کند.

بیشتر بخوانید: ترمیم و زیبایی دندان چیست؟

درمان پوسیدگی دندان با سیلانت

استفاده از سیلانت (شیار پوش) یک‌لایه مخصوص روی سطح دندان‌ های سالم پشتی، یکی از روش‌ های تخصصی درمان پوسیدگی دندان‌ ها در مطب دندان‌ پزشکی است که از گسترش پوسیدگی به سایر دندان‌ ها جلوگیری می کند. در این درمان روی دندان‌ های پوسیده را هم با ژل فلوراید می پوشانند تا با این کار مینای دندان تقویت شود.

پر کردن دندان

پرکردن نیز یکی از شایع ترین روش های درمان‌ برای رفع خرابی دندانهاست که در مرحله پیشرفته برای بازسازی دندان از آن استفاده می شود. در این درمان پوسیدگی برداشته شده و جای خالی دندان با موادی مخصوص پر می شود.

درمان ریشه

درمان ریشه برای مواقعی که پوسیدگی به اعصاب دندان رسیده باشد نیاز است که بتواند آن را درمان کرده و از گسترش ان جلوگیری کند.

حذف کامل یا بخشی زیادی از دندان

در نهایت نیز ممکن است دندانپزشک همه یا قسمتی از دندان پوسیده را بردارد. این کار زمانی انجام می‌شود که دندان کاملا خراب شده و قابل ترمیم نباشد.

سخن آخر

بهداشت دهان و دندان، برای سلامت جسمی افراد بسیار مهم است و نباید آن را نادیده گرفت. نگهداری از دندان ها و رسیدگی درست و اصولی به آنها علاوه بر سلامت جسمی بر روی سلامت روحی شما و روابط اجتماعی تان نیز تاثیر گذار است. بنابراین برای جلوگیری از بروز مشکلات دندانی بهتر است روزی دوبار از مسواک و نخ دندان استفاده شود تا از بروز بیماریهای دهان و دندان مانند پوسیدگی دندان ، عفونت لثه و غیره جلوگیری شود.